ทำทุกวันให้เป็นงานศพ

1.
คุณมุกหอม วงษ์เทศ เคยให้ทรรศนะอันคมคายเกี่ยวกับ ‘คำนิยม’
ซึ่งเป็นที่นิยมกันมากสำหรับหนังสือในยุคสมัยนี้ไว้ในหนังสือ
‘เล่นแร่แปรธาตุ’ ดังต่อไปนี้

วัฒนธรรมการเขียน “คำนิยม” นั้นดูจะไม่ปรากฏในหนังสือของฝรั่ง
ที่เราเอาอย่างซึ่งมีแต่ “คำนำ” อันเป็นชื่อที่ไม่ระบุ “คุณค่า”
…การชื่นชม ตำหนิ หรือวิพากษ์วิจารณ์ก็มักเขียนกันใน “คำนำ”
หรือ “บทนำ” ส่วนคำโปรยโฆษณามักจะคัดมาจากบทวิจารณ์หนังสือ
ที่ตีพิมพ์ไปแล้ว หรือคำชม/วิจารณ์ของ Readers ที่มีจรรยาบรรณ

ด้วยเหตุที่ไม่รู้กำพืดแน่ชัด ข้าพเจ้าจึงสันนิษฐาน อนุมานและเสี่ยงทายว่า
ประเพณีประดิษฐ์ของ “คำนิยม” นี้น่าจะมี สปิริตทางวัฒนธรรม
ร่วมกับหนังสือประเภทหนึ่ง นั่นคือ “หนังสือ (อนุสรณ์) งานศพ”

ข้อสังเกตของคุณมุกหอมเกิดขึ้นเพราะเห็นว่า หนังสืองานศพทุกวันนี้
มีวัตถุประสงค์ที่จะนำเสนอภาพประทับว่าผู้ตายเป็นคนดีบริสุทธิ์ผุดผ่อง
ปราศจากมลทิน ไร้เรื่องด่างพร้อย และเปี่ยมไปด้วยคุณงามความดี
ที่น่าอาลัยยิ่ง

ย่อหน้านี้ยิ่งขำ–
ผู้เขียนที่นิยมเสาะแสวงหา “คำนิยม” อย่างจริงใจและจริงจัง
อาจไม่อยากรอ หรือไม่หวังไปถึงหนังสืองานศพของตัวเอง
ที่ตัวเองไม่ได้ทำ และไม่ได้เห็น หรืออาจไม่มีใครทำให้

ตั้งแต่อ่านบทความนี้จบ เราก็ไม่ขอ ‘คำนิยม’ จากใครอีก
และเห็นว่าจะเป็นการดีกว่าถ้าขอ ‘คำนำ’ แทน
ไหนๆ เราก็ยังไม่ตาย และยังแก้ไขปรับปรุงตัวเองได้
คำวิจารณ์และแนะนำในแง่มุมต่างๆ จากบุคคลที่เราเคารพและชมชอบ
น่าจะเป็นประโยชน์กว่า ‘คำ’ ที่มีแต่ ‘นิยม’ อย่างเดียว

2.
เมื่อคืนก่อน นั่งอ่านนิตยสารจีเอ็ม ในส่วนจีเอ็ม คาเฟ่
เล่มนี้คุยกันในหัวข้อ ‘ชีวิตกับความตายและความหมาย
ของการดำรงอยู่’ อ่านๆ ไปก็มีบางวาบที่ ‘ปลง’ จนขี้เกียจ
จะหายใจต่อไป (บางที ‘ปลง’ มากไปก็ไม่ค่อยดี)

หลังภาคสนทนา มีบทสัมภาษณ์ของพี่คุ่น-ปราบดา หยุ่น
คำพูดบางประโยคชวนให้คิด
“…ผมจึงพยายามใช้ชีวิตอย่างปราศจากความแค้นเคือง
ความบาดหมางหรือความอึดอัดใจกับทุกคนที่ผมรักและเคารพ
ทุกทีที่ผมเจอใคร ในเวลาที่ต้องกล่าวคำอำลา ต้องยกมือไหว้
ผมอยากแน่ใจว่า ถ้ามีเหตุให้ไม่ได้เจอกันอีก มันจะเป็นการ
เจอกันครั้งสุดท้ายที่ดีเสมอ…”

อดขีดเส้นใต้ไม่ได้

ในส่วนบทสัมภาษณ์พี่โตมร ศุขปรีชา มีการพูดถึง
หนังสือที่เราได้อ่านเมื่อหลายปีก่อน
‘Tuesdays with Morrie’ เรื่องราวของครูมอร์รีที่รู้ตัวว่า
กำลังจะตาย จึงได้จัดงานศพของตัวเองขึ้นมาขณะยังมีชีวิต
และก็ตามแบบของงานศพฝรั่ง ที่จะมีการเอ่ยสรรเสริญ
คุณงามความดีของผู้ตายโดยญาติสนิทมิตรสหาย

เพียงแค่ว่างานนี้ ‘ผู้ตาย’ นั่งผึ่งหูฟังคำดีๆ เหล่านั้นอยู่ในงานด้วย

3.
เป็นสัจธรรมยิ่งกว่าสัจธรรม ที่เราไม่รู้ว่า ‘วันสุดท้าย’ ของใคร
จะเป็นวันไหน เวลาใด (เพราะเราไม่ใช่ยมทูตในเรื่อง Death Note)

ในแง่ของหนังสือ เราเห็นด้วยกับคุณมุกหอม ว่าไอ้ครั้นจะมา ‘นิยม’
กันนักหนามันก็แลดูฟูมฟาย และอวยกันเกินไปหน่อย

แต่ในของความสัมพันธ์ระหว่างคนที่ใกล้ชิดกัน
เราเห็นว่า น่าจะทำทุกวันให้เป็นงานศพ ไม่ใช่ในแง่ที่เศร้าใจ
แต่ในแง่งามแห่งความ ‘นิยม’ ซึ่งกันและกัน

แปลก-ที่คนเราชอบด่ากันตอนมีชีวิต และสรรเสริญกันในยาม
ที่คนคนนั้นไม่มีโอกาสได้ยินแล้ว

ถ้ารู้ว่าวันนี้ต้องเป็นวันสุดท้ายที่เราจะได้เจอกัน
เราคงพูดจาในสิ่งที่ดีสำหรับอีกฝ่าย
ย่อมมิใช่ ‘คำนิยม’ ยกย้อป้อล้อที่ไม่จริงใจ
แต่เป็น ‘คำจริงใจ’ ทั้งหลายที่เรามักเขินอายที่จะพูดออกมา
และมักเก็บไว้พูดผ่านควันธูปแทน

ในเมื่อการเจอกันระหว่างเรากับคนคนนั้น
มีโอกาสเป็น ‘วันสุดท้าย’ ได้ทุกครั้ง
จะไม่เอ่ย ‘คำนิยม’ ให้ฟังกันหน่อยหรือ?